P1: THẾ NÀO LÀ ZONA VÀ NHỮNG TRIỆU CHỨNG KHI BỊ ZONA.
Bệnh zona (bệnh giời leo, giời ăn, giời bò, hoặc bệnh herpes zoster) là một tình trạng nổi mụn gây đau nhức ở da do virut varicella-zoster gây ra, đây cũng là loại virut gây ra bệnh thủy đậu (đậu mùa, trái rạ).
Bệnh zona và bệnh đậu mùa đã từng được xem là các chứng rối loạn riêng biệt. Hiện nay các nhà nghiên cứu đã hiểu rằng , cả 2 chứng bệnh này đều do một loại virus của họ herpes gây ra, được gọi là virut varicella-zoster (varicella-zoster virus – VZV). Thuật ngữ herpes bắt nguồn từ chữ Hy Lạp “herpein”, có nghĩa là “bò, trườn”, ám chỉ kiểu di chuyển đặc trưng của các mụn nước trên da.
 |
| Biến chứng của zona |
Trong thời kỳ tiền triệu của zona , bệnh nhân có thể nhức đầu , sợ ánh sáng , khó ở , nhưng hiếm khi có sốt .Bệnh khởi đầu với các cảm giác da bất thường khu trú , bao quát từ ngứa hoặc đau nhói đến đau dữ dội , có trước các tổn thương da từ 1 đến 5 ngày , cơn đau với cường độ khác nhau xảy ra ở hầu hết các bệnh nhân bị mắc zona . Một phát ban hồng hay dát sẩn tiến triển thành các cụm mụn nước từ 3- 5 ngày sau . Lành tổn thương thường diễn ra sau 2- 4 tuần ,thường để lại sẹo với những thay đổi màu da vĩnh viễn . Với các đặc điểm tổn thương trên da của bệnh zona đủ để giúp chẩn đoán chính xác trên lâm sàng . Tuy vậy , vị trí hoặc hình dạng và các tổn thương ngoài da có thể không điển hình , đặc biệt đối với những bệnh nhân có suy giảm miễn dịch . Việc phát hiên và điều trị sớm sẽ giúp rất nhiều cho người mắc bệnh , giảm thiểu các triệu chứng của bệnh, đặc biệt sẽ hạn chế được biến chứng đáng sợ nhất của zona ,đó là đau thần kinh sau zona ( là tình trạng đau nhức kéo dài trên 30 ngày từ sau khi bị zona ) .
Liệu pháp kháng virus trong điều trị zona : tại Hoa Kì , có 3 dược chất được chấp thuận và sử dụng trong điều trị zona , đó là : acyclovir , valacyclovir , famciclovir. Liệu pháp kháng virus đường uống được khuyến nghị sử dụng điều trị zona ở người lớn tuổi có chức năng miễn dịch bình thường và chức năng thận bình thường.
Theo nghiên cứu , acyclovir với liều sử dụng 800mg x 5 lần / ngày sẽ làm rút ngắn thời gian bài xuất virus , làm ngưng sự hình thành tổn thương mới nhanh chóng hơn , đẩy nhanh tốc độ liền sẹo , và giảm độ nặng của cơn đau cấp .
 |
| Thuốc điều trị zona |
Cả 3 thuốc acyclovir , valacyclovir , famciclovir đều tỏ ra an toàn và dung nạp tốt , không có chống chỉ định nào đối với việc sử dụng các thuốc này ,mặc dù cần phải điều chỉnh liều dùng ở những bệnh nhân bị suy thận . Tuy nhiên , hiện tại chưa có một thuốc nào trong 3 thuốc trên được chấp nhận cho sử dụng ở phụ nữ có thai .
Việc sử dụng sớm liệu pháp kháng virus để điều trị zona sẽ giúp làm giảm những biến chứng nguy hiểm có thể xuất hiện sau này , đặc biệt đối với những đối tượng bệnh nhân có khả năng mắc biến chứng cao như người già , những người bị zona mắt và những bệnh nhân bị tổn hại miễn dịch . Vẫn có ý kiến cho rằng liệu pháp kháng virus không bắt buộc ở những bệnh nhân trẻ hơn bị zona không biến chứng , mặc dù liệu pháp này có lợi ích và nguy cơ tai biến rất thấp . Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nên sử dụng thuốc kháng virus càng sớm thì sẽ càng tốt , để có kết quả tốt nhất nên sử dụng trong vòng 72 h sau khi khởi phát các tổn thương .
Ngày nay , việc chẩn đoán zona trên lâm sàng không còn gặp quá nhiều khó khăn . Tuy nhiên , đồng quan điểm của các chuyên gia ngày nay đều nhận thấy rằng, việc điều trị zona tại thời điểm cấp và phát bệnh không quá khó nếu phát hiện sớm và kịp thời. Điều quan trọng là giải quyết và điều trị cái gọi là “ cơn đau hậu zona”. Với vấn đề này, Y học cổ truyền có một cái nhìn khác và 1 phương hướng điều trị hoàn toàn khác và được đánh giá là hiệu quả cũng như hạn chế được các tác dụng phụ về sau này rất nhiều !!!
